Şirketlerdeki İzin Uygulamalarında Merak Edilenler ve Yanlış Bilinenler
İş bu yazı hazırlandığı tarihteki kanuni düzenlemelere göre hazırlanmış olup, zamanla değişiklik gösterebilir.
Konu ile ilgili iş bu yazıda yer almadığını düşündüğünüz özel bilgilerinizi ve sorularınızı İK biriminize, muhasebe biriminize, avukatınıza ve kamu birimlerine başvurarak danışabilir, güncel ve geçerli bilgileri bu kaynakların uzmanlıklarından elde edebilirsiniz.
Yıllık İzin Hakkı ve Şartları
Türkiye’de yıllık izin hakkı 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiştir. Kanunda izne hak kazanma koşulları, izin süreleri ve izin hakkı ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
- Çalışanın temel haklarından biri de çalışmaya dinlenme ve tatil hakkıdır.
- Bu haklar yasada “ara dinlenmesi”, “yıllık izin”, “hafta tatili” ve “diğer” benzeri hükümlerle düzenlenmiştir.
- Bu haklar devredilemez ve vazgeçilemez özelliktedir.
- Diğer bir deyişle, yıllık izin kullanmak aynı zamanda yasal bir zorunluluktur.
- Çalışan işe başladığı tarihten bir yıl sonra (deneme süresi dâhil olmak üzere) yıllık izne hak kazanır.
- Uygulamada bir yılı dolmayan personele avans izin şeklinde, hak edişinden indirilmek üzere yıllık izin kullandırılmasına rastlanmaktadır.
Hizmet süresine (kıdeme) göre yıllık izin süreleri aşağıdaki şekilde uygulanır:
| Şirketteki Hizmet Yılı | İzin Süresi |
| 1-5 Yıl (5. dahil) | 14 İş Günü |
| 5-15 Yıl (15. dahil değil) | 20 İş Günü |
| 15 Yıl ve üstü | 26 İş Günü |
Hesaplamada “5. yıl dahil” ifadesi şu şekilde dikkate alınmalıdır: Örneğin; çalışma süresi 5 yıl olan ve bir gün geçmiş olan bir personel 14 iş günü izin hak ederken, çalışma süresi 6 yıl ve bir gün olan personel 20 iş günü izin hak edecektir.
- 18 yaşın altındaki ve elli yaşın üzerindeki çalışanlar için yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olmamalıdır.
- Dikkat : Yıllık ücretli izin süresi, iş sözleşmeleri ve toplu sözleşmelerle arttırılabilir.
- Önemli Not : Yıllık izin ücret olarak ödenemez, ancak eğer personelin iş akdi feshedilmişse kullandırılamayan izinler ücretine eklenecektir.
Ücretsiz İzin ve Diğer İzin Türleri
İş Kanunu’nda personelin ücretsiz izne gönderilmesi ile ilgili belli başlı şartlara göre düzenlemeler yapılmıştır. Çalışanların herhangi bir ihtiyaçları nedeniyle ücretsiz izin kullanması ile ilgili İş Kanunu’nda belirli hükümler bulunmamaktadır.
- Yıllık iznini iş yerinin bulunduğu yerden uzakta geçirecek olan personele dört güne kadar ücretsiz yol izni verilebileceği yasada düzenlenmiştir.
- Diğer taraftan, personelin talebi hâlinde yasal doğum izninin kullanılmasından sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilmesi gerekmektedir.
- İş Kanunu’nun 55. maddesinde işveren tarafından verilen diğer izinler sayılmıştır.
Aşağıdaki tabloda ülkemizde uygulanan İzin Türleri ve hangi şartlarda hak edildiği ve süreleri yer almaktadır:
| İZİN TÜRÜ | ŞARTLARI | SÜRESİ | |
| 01 | YILLIK ÜCRETLİ İZİN | İş yerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de dahil olmak üzere bir yıllık çalışma süresini dolduran çalışanlar yıllık ücretli izne hak kazanmaya başlar. | Çalışanlara verilecek yıllık ücretli izin süresi: Hizmet süresi, a. 5 yılını dolduranlara 14 gün, b. 5-15 yıl arasına 20 gün, c. 15 yıldan fazla olanlara 26 günden az olamaz. *18 (dahil) yaşından küçük ve 50 (dahil) yaşından büyük olan çalışanlara verilecek izin süresi ise 20 günden az olamaz. |
| 02 | DOĞUM İZNİ | Kadın çalışanın hamileliğinin 32. haftası itibariyle doğum izni hakkı başlar. İzin başlangıcı doktor onayı ile 37. haftaya kadar ertelenebilir. | Doğumdan önce 8, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta izin verilir. Çoğul gebelikte doğum öncesi 10 hafta olur. |
| 03 | EVLENME İZNİ | Çalışan, evlenmesi durumunda evlilik iznine hak kazanır. | 3 iş günü ücretli izin verilir. |
| 04 | BABALIK İZNİ | Erkek çalışana, eşinin doğum yapması hâlinde verilir. | 5 iş günü ücretli izin verilir. |
| 05 | ÖLÜM İZNİ | Çalışanın 1. derece yakınlarının (Anne, baba, eş, kardeş, çocuk) ölümü hâlinde verilir. | 3 iş günü ücretli izin verilir. |
| 06 | ENGELLİ VEYA HASTA ÇOCUK TEDAVİSİ İZNİ | Çalışanın 70% oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde verilir. Eşlerden sadece biri söz konusu izni kullanabilecektir. | Bir yıl içinde toplu olarak veya bölümler hâlinde 10 iş gününe kadar ücretli izin verilir. |
| 07 | PERİYODİK KONTROL İZNİ | Hamilelik süresince kadın çalışana periyodik kontroller için verilir. | Süre belirtilmemiştir, ihtiyaç hâlinde ücretli izin verilir. |
| 08 | SÜT İZNİ | Kadın çalışana 1 yaşından küçük çocuğunu emzirmesi için verilir. | Fiili çalışılan her gün için günlük toplam 1,5 saat süt izni verilir. |
| 09 | EVLAT EDİNME İZNİ | Çalışanın evlat edinmesi hâlinde evlat edinme izni verilir. | 3 iş günü ücretli izin verilir. 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene, çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren 8 hafta analık hâli izni kullandırılır. |
| 10 | YENİ İŞ ARAMA İZNİ | İhbar süreleri içinde çalışana yeni bir iş bulması için verilir. | Fiili olarak çalışılan her gün için günlük 2 saat olarak kullandırılır. Çalışanın talebi hâlinde toplu olarak kullandırılabilir. |
| 11 | MAZERET İZNİ | İşverenin belirleyeceği kurallara göre çalışanlara sağlanabilecek izin türüdür. | Yasal bir zorunluluk olmaması nedeniyle, şirket uygulamalarına göre değişkenlik göstermektedir. |
| 12 | ½ GÜN DOĞUM İZNİ | Doğum izninin bitiminden itibaren, çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın çalışan ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek çalışanlara talepleri hâlinde verilir. | 1.doğumda 60 gün, 2. doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda 180 gün süre ile haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. |
Şirketinizdeki çalışan özlük, sicil ve izin bilgilerinizi takip etmek için online ve mobil bir çözüm arıyorsanız https://CHARK.ysm.com.tr adresinden CHARK İK yazılımı/çözümü için sunum/demo/fiyat başvurusu yapabilirsiniz.
Şirketinizdeki ücret adaleti, dengesi, piyasa ile rekabeti, iş analizi ve iş tanımı, iş değerlemesi, adil ücret yönetimi konularında eğitim almak, yapay zeka tabanlı online ve mobil bir çözüm ile tanışmak, mevcut problemlerinizi çözerek daha iyi noktaya işinizi taşımak için şirketinizde devreye almak istiyorsanız https://wwwJobAnalytics.com.tr adresinden EVA Pro yazılımı/çözümü için sunum/demo/fiyat başvurusu yapabilirsiniz.
